Στις εκλογές του 1952, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ*, σύντροφος Νίκος Ζαχαριάδης, εξέφρασε με την φράση του τίτλου την αδυναμία (και αδιαφορία) του κόμματός του να επιλέξει μεταξύ των δυο κύριων αντιπάλων**. Τυχαίνει η φράση να ταιριάζει σχεδόν απόλυτα όταν κανείς συγκρίνει τις πολιτικές των αντιπάλων παρατάξεων στην χώρα στο θέμα της ενέργειας και ειδικότερα στην αγορά ρεύματος. Μπορεί να ακούγεται παράδοξο ότι υπάρχει διακομματική συναίνεση. Αναλύουμε σε ότι ακολουθεί την άποψη ότι δεν υπάρχει τίποτε παράδοξο. Οι Έλληνες δεν έχουν δεύτερη επιλογή: Το “Ηλίθιο” (Stupid) κόμμα και το “Διαβολικό” (Evil)*** κόμμα συμφωνούν (ή τουλάχιστον δεν διαφωνούν φωναχτά!) σε πολιτικές που είναι ταυτόχρονα ηλίθιες και διαβολικές.
Υπάρχουν δύο θέματα “υψηλής” πολιτικής που θα έπρεπε να απασχολούν τους Έλληνες πολιτικούς: Με ποιο τρόπο θα αντιμετωπισθεί η υποτιθέμενη “κλιματική αλλαγή” και το πως θα οργανωθούν καλύτερα για το κοινωνικό συμφέρον οι οικονομικοί κλάδοι της ενέργειας – ειδικότερα στον βαθμό που επηρεάζονται από τις αποφάσεις που θα ληφθούν στο πρώτο πρόβλημα – της κλιματικής αλλαγής.
Το πρώτο ερώτημα – αυτό σχετικά με την κλιματική αλλαγή – είναι απλούστερο από ότι φαίνεται εκ πρώτης όψεως, ειδικά για μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα. Η επιλογή μας δεν αφορά την επιστημονική πλευρά του – την ύπαρξη ή το μέγεθος του κινδύνου. Πρέπει να αποφασίσουμε συλλογικά με την βοήθεια των πολιτικών μας αν θα επιλέξουμε την στρατηγική της αποτροπής (mitigation) του κινδύνου ή την πολιτική της προσαρμογής (adaptation). Η ορθολογική επιλογή θα ήταν η επένδυση στην προσαρμογή στις συνθήκες που θα προκύψουν από την αλλαγή στο κλίμα. Αυτό αποτελεί προφανή ευθύνη του ελληνικού κράτους και έχει ορατό χειροπιαστό αποτέλεσμα. Η επένδυση στην αποτροπή – δηλαδή την μείωση των εκπομπών CO2 – είναι εντελώς παράλογη όσον αφορά την ελληνική κοινωνία. Η συνεισφορά της χώρας στην αποτροπή είναι πρακτικά αμελητέα και εμφανώς άδικη (η Ελλάδα δεν ήταν ποτέ μια σοβαρή βιομηχανική χώρα και δεν έχει καμία ευθύνη για τη συγκέντρωση του CO2 στην ατμόσφαιρα). Κι όμως, όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις και όλα τα κόμματα εδώ και δεκαετίες επιρρίπτουν στους άτυχους Έλληνες το κόστος της αποτροπής σε βάρος της προσαρμογής. Συμπεριφέρονται όπως η Μαντάμ Σουσού στον καημένο τον Παναγιωτάκη. Η χώρα έχει δαπανήσει δεκάδες δισεκατομμυρίων ευρώ στην αποτροπή – κυρίως μέσω της επιδότησης των ΑΠΕ – ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί ασθμαίνοντας να χρηματοδοτήσει την αντιμετώπιση των (υποτιθέμενων) επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής όταν αυτές συμβαίνουν.
Θα υπάρξουν αντιρρήσεις στην ανάλυση αυτή. Ορισμένες από αυτές είναι εύλογες. Η χώρα έχει ηθική υποχρέωση να συμβάλει στην παγκόσμια προσπάθεια δεδομένου ότι είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου (μέχρι στιγμής!). Η χώρα είναι αναγκασμένη να συμμετάσχει γιατί είναι μέλος της ΕΕ και δεσμεύεται από τις αποφάσεις της. Η χώρα πρέπει να συμμετέχει στην προσπάθεια για να είναι συντονισμένη με τις σχετικές τεχνολογικές εξελίξεις. Με παραλλαγή ότι η χώρα πρέπει να επενδύσει στην Πράσινη μετάβαση γιατί είναι η καλύτερη – ίσως μοναδική – ευκαιρία αναπτυξιακής ώθησης (αυτό προτείνεται και από κατά τα άλλα σοβαρούς ανθρώπους). Το πρόβλημα είναι ότι τα επιχειρήματα αυτά δεν έχουν τεθεί στην κρίση των Ελλήνων – ούτε καν συζητούνται. Με ευθύνη των πολιτικών (και των διαμορφωτών γνώμης, π.χ. “Πανεπιστημιακών” και “Λειτουργών του Τύπου”) – όλων των πολιτικών παρατάξεων. Το ερώτημα είναι απλό – και θα μπορούσε να γίνει κατανοητό από την μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών. Δεδομένου του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής και του κόστους/ωφέλειας των δύο εναλλακτικών στρατηγικών για την αντιμετώπισή του πως θα κατανείμουμε τις θυσίες των παρόντων – λαμβάνοντας υπ’ όψη και τους επερχόμενους; Η απάντηση δεν είναι ανάγκη (ούτε λόγος) να είναι άσπρο-μαύρο. Ένα μίγμα αρκεί – ποιο μίγμα όμως; Εδώ επικρατεί σιωπή του τάφου στην χώρα****.
Το δεύτερο ερώτημα σχετικά με την οργάνωση του κλάδου της ενέργειας θα έλεγε κανείς ότι έχει ήδη απαντηθεί. Η Ελλάδα, ως χώρα μέλος της ΕΕ, έχει αποφασίσει να εφαρμόσει το μοντέλο της ελεύθερης αγοράς στην ενέργεια και όχι μόνο εσωτερικά (π.χ. το χρηματιστήριο ενέργειας που υλοποιήθηκε από την προ – προηγούμενη κυβέρνηση) αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο (μέσω του περίφημου target model). Φαίνεται ότι στο θέμα αυτό έχουμε πράγματι διακομματική συναίνεση σε μια πολιτική επιλογή που δεν είναι “Ηλίθια” η “Διαβολική” – αντίθετα είναι Έξυπνη και Δίκαιη. Το πρόβλημα είναι ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου, με την βοήθεια σχεδόν του συνόλου των διαμορφωτών της κοινής γνώμης, δρουν επίμονα και συστηματικά (από την πρώτη στιγμή – το 2001) με πράξεις και κυρίως παραλείψεις τους, έτσι ώστε να αναιρέσουν και να εξουδετερώσουν αυτή την θεμελιώδη πολιτική επιλογή. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα (διαφοροποιούμενο από αυτά των υπόλοιπων χωρών μελών της ΕΕ) καταπίνει την απελευθέρωση της αγοράς σαν πικρό φάρμακο. Η διακομματική συναίνεση δεν αφορά την προώθηση των αγορών αλλά την στρέβλωση, τον περιορισμό – μέχρι τη πλήρη απαξίωσή τους. Καθίσταται έτσι ακόμα περισσότερο “Ηλίθια” και “Διαβολική”. Οι πολιτικοί προσποιούνται ότι ομνύουν στις αγορές (κοροϊδεύοντας και τους Κουτόφραγκους) και οι πολίτες (ή μάλλον οι διαμορφωτές γνώμης – και οι Κουτόφραγκοι) προσποιούμαστε ότι τους πιστεύουμε.
Καραγκιόζικη, αχρείαστη, αντικοινωνική, αντίστροφα αναδιανεμητική επιδότηση – ελεημοσύνη ο Βεζίρης; Υπερθεματίζει ο αντίπαλος υιοθετώντας την φορολόγηση των “ουρανοκατέβατων” κερδών των παραγωγών – οι οποίοι την μετακυλίουν στους καταναλωτές (σκούζοντας για την αδικία!). Σκανδαλώδης ανοχή της δεσπόζουσας θέσης της ΔΕΗ στην αγορά; Κρατικοποίηση ο άλλος (γελοιοποιούμενος όταν ο πρώτος του υπενθυμίζει ότι δεν χρειάζεται να πληρώσει για κάτι που είναι ήδη δικό του). Επένδυση εκτός Ελλάδος από την υπό κρατικό έλεγχο Δεσπόζουσα επιχείρηση; Απόλυτη σιγή από την άλλη πλευρά – που σηματοδοτεί σιωπηρή συναίνεση. Τρομακτική αύξηση του παγίου στην χρέωση δικτύου που καθιστά αντίστροφα αναδιανεμητικές τις τιμές του ρεύματος; Πλήρης αδιαφορία των – υποτίθεται ευαίσθητων σε θέματα αναδιανομής – κομμάτων της αντιπολίτευσης. Αδιαφορία για την είσπραξη των οφειλών των μπαταχτσήδων του ΠΚΥ; Δύσκολο να ασχοληθούν αυτοί που όταν ήταν στα πράγματα υπέθαλψαν την “άνθησή” τους. Αύξηση των τελών χρήσης δικτύου Διανομής κατά 34% το 2023; Ούτε καν εμφανίστηκε η είδηση στα ΜΜΕ, πόσο μάλλον η (ανύπαρκτη) αντίδραση της αντιπολίτευσης. Με κομμένη ανάσα αναμένει ο ελληνικός λαός την αντίδραση (όλων) των πολιτικών στα νέα ότι το ελληνικό κράτος σκοπεύει να δαπανήσει το ιλιγγιώδες ποσό των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα 5 χρόνια (στραγάλια είναι;) για να πετύχει τους στόχους του για την κλιματική αλλαγή – θα ρωτήσουν άραγε που θα βρεθούν τα λεφτά;
Μήπως σκιαγραφούμε μια εικόνα παραπλανητική; Μήπως υπάρχουν διαφορές; Μήπως ο Πλαστήρας δεν είναι ακριβώς Παπάγος; Πράγματι θα παραδεχθούμε ένα περιθώριο υπερβολής δεδομένου ότι ακόμα και η ύπαρξη επί του παρόντος αντιπολίτευσης στην χώρα, όπως είναι ευρέως γνωστό, είναι ζητούμενο. Αυτό όμως ενισχύει το επιχείρημα και σε κάθε περίπτωση οποιαδήποτε διαφοροποίηση είναι κατά την άποψη του γράφοντος αμελητέα σε σχέση με την σύμπτωση των απόψεων και κυρίως των πρακτικών. Σύμπτωση η οποία επιβαρύνεται από την απουσία σοβαρών καινοτομικών προτάσεων για το μέλλον και από τις δύο πλευρές.
Τι πρέπει να γίνει εν όψει του αδιεξόδου; Το ευχάριστο είναι ότι οι αναγκαίες μεταρρυθμιστικές προτάσεις είναι λίγο-πολύ γνωστές στους επαΐοντες (ακόμα και ο γράφων ημιερασιτέχνης έχει συνεισφέρει – εδώ και χρόνια – προτάσεις που δεν έχουν καν σχολιαστεί). Το δυσάρεστο είναι ότι ο σημαντικότερος λόγος που δεν εφαρμόζονται είναι ότι δεν συμφέρουν σε πολλούς από αυτούς τους επαΐοντες. Είτε στους πολιτικούς κάθε ιδεολογικής απόχρωσης (ψήφοι) είτε σε οικονομικούς παράγοντες (ολιγοπωλιακά κέρδη – επιδοτήσεις). Αυτοί κρατούν το πηδάλιο της εξουσίας σε αγαστή συνεργασία με τους αγνούς ιδεολόγους που έχουν ταχθεί στην σωτηρία του κόσμου. Είναι μια μορφή της περίφημης συμμαχίας των “λαθρεμπόρων” με τους “βαπτιστές” που κατάφεραν να επιβάλουν (με συνταγματική τροπολογία!) τον παραλογισμό της ποτοαπαγόρευσης στις ΗΠΑ *****. Στην χώρα μας ο καινοτόμος πολιτικός που θα προσπαθήσει να διαρρήξει την συμμαχία αυτή θα χρειαστεί κουράγιο και τύχη. Στην χειρότερη περίπτωση για όλους μας θα χρειαστεί και μια γενικευμένη κρίση.
* Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Αξίζει ίσως να σημειωθεί ότι η παρατήρηση του Ζαχαριάδη ήταν αντικειμενικά ορθή έστω και αν η χρησιμότητά του ως πολιτικό σύνθημα μπορεί να αμφισβητηθεί. Η απόσταση μεταξύ Πλαστήρα και Παπάγου ήταν δυσδιάκριτη ενώ η απόσταση και των δύο από το πολιτικό πρόγραμμα του ΚΚΕ ήταν χαώδης. Το ΚΚΕ πράγματι διαφοροποιείται συχνά από την τρέχουσα κυρίαρχη ιδεολογία – μερικές φορές σαν χαλασμένο ρολόι που δείχνει την σωστή ώρα δυο φορές την ημέρα.
**Ένας πολιτικός της αντίπαλης παράταξης έκανε το σύνθημα πράξη και άλλαξε από τον Πλαστήρα στον Παπάγο λίγο πριν τις εκλογές- ο Γεώργιος Παπανδρέου. Επιτυχής επιλογή όπως αποδείχθηκε.
***Παράφραση του ανέκδοτου του David Friedman για την αμερικανική πολιτική. Ο αναγνώστης μπορεί να επιλέξει ποια θεωρεί ως Διαβολικά και ποιa ως Ηλίθια από τα κόμματα στην τρέχουσα ελληνική πραγματικότητα. (In America, there are two parties, the evil party and the stupid party. I am a proud member of the stupid party. Once in a while, the two parties get together to do something that is both evil and stupid.We call that bipartisanship).
**** Είναι αλήθεια ότι παρατηρείται τελευταία μια ελαφριά τροποποίηση της ρητορικής από το κράτος και τα φερέφωνά του- τόσο ανεπαίσθητη που η αντιπολίτευση και οι διαμορφωτές γνώμης υποκρίνονται ότι δεν την έχουν αντιληφθεί – υπέρ της προσαρμογής. Υπό το βάρος των γεγονότων προφανώς. Για να δούμε τι θα γίνει όταν την αντιληφθούν οι Λαθρέμποροι και οι Βαπτιστές.
***** Να προσθέσουμε και τα νεότερα στελέχη των επιχειρήσεων – λαθρεμπόρων που προσπαθούν να κάνουν καριέρα ή απλώς να διατηρήσουν τις δουλειές τους σιωπώντας. Πολύ δυσάρεστο γιατί οι καλύτεροι από αυτούς είναι αυτοί που κατανοούν ευκολότερα το μέγεθος του προβλήματος.
Πηγή: Αθανάσιος Γκίκας smart energy blog
