Παρακολουθήσαμε πρόσφατα μια έντονη πολιτική διαμάχη στο Κοινοβούλιο για τις χρεώσεις των Τραπεζών, η οποία κατέληξε σε μέτρα ελέγχου των εσόδων και της συμπεριφοράς των Τραπεζών από το κράτος που ήδη νομοθετήθηκαν. Η επέμβαση του κράτους με τρόπο ad hoc σε μια – έστω ολιγοπωλιακή – αγορά για τον έλεγχο των τιμών είναι συζητήσιμη ως προς την πραγματική ωφέλειά της για το κοινωνικό σύνολο στον βαθμό που δεν περιορίζει την ισχύ των παικτών στην αγορά*. Το δικαίωμα (και η ευθύνη) για μόνιμη παρέμβαση του κράτους στην λειτουργία του μονοπωλιακού υπό τον έλεγχό του διαχειριστή του δικτύου διανομής ηλεκτρισμού** όμως, είναι απόλυτα θεμιτή, αναγκαία και νομικά πλήρως κατοχυρωμένη.
Η λειτουργία του Δικτύου διανομής στοίχισε στους Έλληνες καταναλωτές περίπου 1 δισεκατομμύριο ευρώ το 2023, μια αύξηση της τάξεως των 300 εκατομμυρίων από το 2022 που ήταν κοντά στα 700 εκατομμύρια ευρώ. Η τεράστια αυτή αύξηση στα έσοδα αντικατοπτρίζεται στην θηριώδη αύξηση των χρεώσεων στους λογαριασμούς των καταναλωτών. Ένας μέσος καταναλωτής με τριφασική παροχή πληρώνει 150 ευρώ τον χρόνο για το δίκτυο διανομής πριν καταναλώσει την πρώτη κιλοβατώρα. Συνολικά η χρέωση για το δίκτυο διανομής (ενέργεια + ισχύς) έχει διπλασιαστεί από τον Μάϊο του 2023 από 80 σε 160 ευρώ τον χρόνο (για κατανάλωση 3.750 κιλοβατώρες και συμφωνημένη ισχύ 25 KVA).
Ακόμα χειρότερα, το γεγονός ότι η χρέωση δικτύου μετατράπηκε (από τον 5/23) πρακτικά σε πάγια – ανεξάρτητη από την κατανάλωση – την κατέστησε αντίστροφα προοδευτική. Οι μικρότεροι καταναλωτές πληρώνουν υψηλότερη τελική τιμή ανά κιλοβατώρα από ότι οι μεγάλοι καταναλωτές. Στον καταναλωτή των 2.500 κιλοβατωρών το δίκτυο στοιχίζει 6,4 λεπτά την κιλοβατώρα ενώ στον καταναλωτή των 4.000 κιλοβατωρών στοιχίζει 4 λεπτά – περίπου 40% λιγότερο.
Η επιβάρυνση του εισοδήματος των Ελλήνων από τις χρεώσεις του μονοπωλίου στην διανομή ηλεκτρισμού είναι ίσως μεγαλύτερη από αυτή των τραπεζικών προμηθειών***. Θα γίνει ακόμα σημαντικότερη στο μέλλον γιατί ο διαχειριστής ήδη απαιτεί από το κράτος υψηλότερες αμοιβές για τα επόμενα χρόνια. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή (με βάση την ευρωπαϊκή εμπειρία) είναι η απαίτησή του για εγγυημένη ετήσια απόδοση κεφαλαίων 8,2% (μεσοσταθμική, που σημαίνει ότι – αν υποτεθεί μια μόχλευση 50% – η απόδοση για τους μετόχους διπλασιάζεται. Απόδοση που θα έκανε ακόμα και τραπεζίτες ευτυχισμένους)
Το 35% έως 40% του λογαριασμού του ηλεκτρικού ρεύματος σήμερα αποτελείται από ρυθμιζόμενες χρεώσεις με τάση αυξητική. Οι χρεώσεις αυτές – με αδιαφανείς στην ουσία διαδικασίες – ορίζονται από το κράτος. Η άποψη του γράφοντος είναι ότι αν για τις Τράπεζες έγινε τόση πολιτική “φασαρία”, αξίζει τουλάχιστον άλλη τόση για τον ΔΕΔΔΗΕ. Αν στις τράπεζες ο καταναλωτής έχει να διαλέξει έστω και από ένα υποτιθέμενο καρτέλ των τεσσάρων, στη διανομή του ρεύματος έχει να αντιμετωπίσει ένα πραγματικό μονοπώλιο. Το πρόβλημά του μπορεί να λυθεί μόνο με πολιτικό τρόπο. Αναρωτιέται κανείς πως αυτό έχει διαφύγει μέχρι τώρα της προσοχής των Ελλήνων πολιτικών – όλων των αποχρώσεων.
* Για να είμαστε δίκαιοι υπάρχει ένα τέτοιο μέτρο που αυξάνει τον ανταγωνισμό – η διευκόλυνση παροχής πιστώσεων από μη τραπεζικά ιδρύματα.
** Αναφερόμαστε στο δίκτυο διανομής αλλά το σχόλιο προφανώς περιλαμβάνει και τον ΑΔΜΗΕ που είναι μικρότερος σε μέγεθος αλλά αποτελεί μέρος του προβλήματος.
*** Να ένα θέμα για έρευνα και διατριβή από σπουδαστές των οικονομικών σχολών της χώρας
Πηγή: Αθανάσιος Γκίκας smart energy blog
