Η υπό κρατικό έλεγχο επιχείρηση που δεσπόζει στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού ανακοίνωσε ότι επενδύει ακόμα 700 εκατομμύρια ευρώ στην Ρουμανία – αυτή την φορά σε ΑΠΕ. Πέραν των 2 δισ. ευρώ που δαπάνησε πρόσφατα για την αγορά δικτύων και εταιρειών προμήθειας. Τα ποσά είναι τεράστια και αν προστεθούν σ’ αυτά οι εγχώριες εξαγορές ίσως φθάνουν σε ύψος το 2% του ΑΕΠ της χώρας. Η αγορά – χωρίς να το φωνάζει – έχει εντυπωσιαστεί και είναι πιθανό ότι η προοπτική εξαγοράς από την υπό κρατικό έλεγχο επιχείρηση τρέφει κρυφές ελπίδες πολλών απελπισμένων. Αφού τα κατάφερε η ENEL και η Macquarie γιατί όχι και εμείς;
Από την άλλη μεριά διαβάζουμε στον εξειδικευμένο Τύπο (υπάρχει τέτοιος στην Ελλάδα;) ότι οι επενδύσεις στην χώρα το 2023 σημείωσαν κατακόρυφη πτώση – σε αντίθεση με τις εξαγωγές κεφαλαίου οι οποίες σημείωσαν αύξηση – κυριαρχούμενες από την επένδυση της ΔΕΗ στην Ρουμανία. Οι επενδύσεις στην χώρα ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη διαβάζουμε στον Τύπο. Χαμηλές επενδύσεις σημαίνουν χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης στο μέλλον. Γιατί λοιπόν η υπό κρατικό έλεγχο ΔΕΗ επενδύει στην Ρουμανία υπονομεύοντας το μέλλον της ελληνικής οικονομίας;
Γιατί είναι μια ιδιωτικοποιημένη επιχείρηση, η διοίκηση της οποίας έχει στόχο την μεγιστοποίηση της αξίας της για λογαριασμό των μετόχων της – αυτή είναι μια προφανής απάντηση. Μόνο που η ΔΕΗ δεν είναι το ακριβές πρότυπο ιδιωτικής εταιρείας. Είναι οργανωμένη στα πρότυπα ενός κρατικοδίαιτου κορπορατισμού που θυμίζει τις πρακτικές του μεσοπολέμου τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ. Το κράτος διατηρεί τον έλεγχο (δεδομένου ότι αρκεί η συναίνεση ενός μόνο μεγαλο-επενδυτή) και τοποθετεί την διοίκηση της. Η συμπεριφορά της ΔΕΗ στην αγορά ηλεκτρισμού υποδεικνύει ότι το κράτος της υπαγορεύει την πολιτική τιμών της και την προστατεύει ώστε να διατηρεί την δεσπόζουσα θέση της στην αγορά. Κανένα πρόσχημα δεν τηρείται και οι ρυθμιστικοί παράγοντες μένουν προκλητικά αδρανείς. Οι επενδύσεις της ΔΕΗ στην Ρουμανία φαίνεται ότι είναι το αντάλλαγμα στους ιδιώτες επενδυτές για την διευκόλυνση και ευκαιριακή υποστήριξη των πολιτικών στόχων για την διαχείριση της τιμής του ρεύματος. Εις βάρος του ανταγωνισμού.
Επιπρόσθετα και ίσως πιο σημαντικό είναι ότι η ΔΕΗ έχει συνεταίρο και στον ΔΕΔΔΗΕ. Ο οποίος απαιτεί υψηλές αποδόσεις. Οι οποίες έχουν επιφέρει ήδη απότομες και υψηλές αυξήσεις στις χρεώσεις του δικτύου. Οι επενδύσεις συνεπώς της ΔΕΗ γίνονται με βάση περιθώρια κέρδους που στην περίπτωση του ΔΕΔΔΗΕ στην πράξη ελέγχονται στο σύνολό τους έμμεσα από το κράτος.
Θα έχει τουλάχιστον κέρδη η ΔΕΗ από τις επενδύσεις στην Ρουμανία; Δεν είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς (ή μήπως είναι;) πως έμπειροι διεθνείς επενδυτές δεν κατανοούν ότι το μόνο συγκριτικό πλεονέκτημα της ΔΕΗ είναι η προνομιακή σχέση της με το κράτος. Αυτό σημαίνει ότι για να είναι κερδοφόρες οι επενδύσεις σε ένα άλλο κράτος βασική προϋπόθεση είναι να έχει τις ανάλογες σχέσεις με το κράτος αυτό. Πόσο πιθανό είναι αυτό; Οι οιωνοί δεν είναι καλοί δεδομένου ότι οι σχέσεις αυτές ήταν κατά πάσα πιθανότητα και ο λόγος που αυτοί που πούλησαν στην ΔΕΗ έσπευσαν να αποεπενδύσουν.
Υπάρχει όμως ακόμα μια απάντηση στο γιατί επενδύει στην Ρουμανία η ΔΕΗ. Η ΔΕΗ επενδύει για γεωστρατηγικούς λόγους. Αυτό είναι βέβαια αντιφατικό. Γιατί μια ιδιωτική επιχείρηση (ή μάλλον οι μέτοχοί της;) να βάλουν τα λεφτά τους για να αποκτήσει η χώρα στρατηγικό πλεονέκτημα; Είναι η ΔΕΗ μια κρατική ή μια ιδιωτική επιχείρηση; Και ποιο είναι αυτό το περίφημο γεωστρατηγικό πλεονέκτημα; Μήπως μοιάζει με αυτό του ΟΤΕ του παρελθόντος; Του οποίου τα αποτελέσματα είναι ήδη γνωστά; Και όχι μόνο τα αποτελέσματα αλλά και τα κίνητρα; Που απεδείχθη ότι δεν ήταν η επίτευξη εθνικών στόχων αλλά στόχων του εθνικού μας προμηθευτή.
Ο γράφων – γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε – έχει προκατάληψη υπέρ των ελεύθερων αγορών. Συνεπώς δεν θα είχε αντίρρηση οι ελληνικές επιχειρήσεις να επενδύουν όπου και όσο θέλουν. Παρ’ όλο που δεν θα επιθυμούσα ως πολίτης αυτής της χώρας οι επενδύσεις να γίνονται εκτός Ελλάδος, θα το θεωρούσα ως πρόκληση να πείσω τους επιχειρηματίες ότι υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες στην χώρα. Να πείσω και όχι να αναγκάσω. Το ίδιο θα έκανα και για την ΔΕΗ υπό ορισμένους όρους.
- Να ιδιωτικοποιηθεί πλήρως. Να πωληθεί το 34% που κατέχει το κράτος – κατά προτίμηση σε στρατηγικό και όχι παθητικό επενδυτή (μήπως η ENEL ενδιαφέρεται;)
- Να μειωθεί το μερίδιό της στην αγορά, τόσο στην λιανική όσο και την χονδρική, σε επίπεδα που να καθιστά τις αγορές διεκδικίσιμες.
- Να πωλήσει το μερίδιό της στο ΔΕΔΔΗΕ (και τον ΑΔΜΗΕ) – δεν θα ήταν πρόβλημα σε πρώτη φάση να πωληθεί στο κράτος.
Αν και όταν οι όροι αυτοί έχουν εκπληρωθεί, η ΔΕΗ (όπου πλέον το “Δ” θα περισσεύει) και οι μέτοχοί της θα μπορούν να κάνουν τα (νομίμως αποκτηθέντα) χρήματά τους ότι θέλουν. Από το γράφοντα θα έχουν την πλήρη ελευθερία!
Πηγή: Αθανάσιος Γκίκας smart energy blog
