“Οι ελεύθερες ανταγωνιστικές αγορές καταναλωτικών προϊόντων κάνουν θαύματα με δυο προϋποθέσεις. Οι πωλητές να μην παραπλανούν τους καταναλωτές και οι καταναλωτές να πληρώνουν για τα αγαθά που αγόρασαν” λέει ο Vernon Smith, νομπελίστας (2002) οικονομολόγος πρωτοπόρος των Πειραματικών Οικονομικών. Την πρώτη προϋπόθεση την καλύπτει επαρκώς το allazorevma.gr στην ελληνική αγορά του ρεύματος. Για την δεύτερη -ειδικά για το ρεύμα – χρειάζεται να παρέμβει το κράτος. Δυστυχώς όχι μόνο προσπαθεί να το κάνει με λάθος τρόπο αλλά, ακόμα χειρότερα, λύνει το λάθος πρόβλημα.
Το ρεύμα είναι ένα βασικό αγαθό. Με την έννοια ότι η σημερινή ελληνική κοινωνία δεν αποδέχεται την πιθανότητα οποιοδήποτε μέλος της να μην έχει πρόσβαση στο αγαθό αυτό (έστω σε ένα ελάχιστο επίπεδο) και είναι διατεθειμένη να αναλάβει το σχετικό κόστος. Το πρόβλημα που καλείται να λύσει το κράτος είναι ποιο είναι αυτό το “ελάχιστο επίπεδο” και ποιους αφορά. Συνεπώς πρέπει να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μια διαδικασία που να διαχωρίζει αυτούς που δεν θέλουν να πληρώσουν από αυτούς που δεν μπορούν.
Αντί για αυτό, προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα για το σύνολο των κακοπληρωτών. Αυτό όμως δεν μπορεί να λυθεί αν δεν δοθεί απάντηση στο πολιτικό πρόβλημα. Ποιοι από αυτούς που δεν πληρώνουν το κάνουν γιατί δεν μπορούν; Αν οριστεί αυτό, δεν υπάρχει καμία ανάγκη να επέμβει το κράτος περαιτέρω. Οι ιδιωτικές (ή έστω ελεγχόμενες από το κράτος) επιχειρήσεις του κλάδου έχουν την υποχρέωση και την δυνατότητα (όπως κάθε άλλη επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα για οποιοδήποτε καταναλωτικό αγαθό) να διαχειριστούν τους πελάτες που δεν θέλουν να πληρώσουν. Η διαχείριση των οφειλών των πελατών είναι ένας από τους σημαντικότερους δείκτες αποτελεσματικότητας (και ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος!) για λιανεμπορικές επιχειρήσεις (όπως βλέπαμε παλιότερα στα μπακάλικα: Ο ευτυχής πωλών τοις μετρητοίς και ο δυστυχής πωλών επί πιστώσει). Αν η λογική αυτή είναι ορθή, τότε όλη η προσπάθεια που γίνεται εδώ και καιρό από το κράτος (την ΡΑΑΕΥ, το υπουργείο, την Δικαιοσύνη) είναι όχι μόνο εντελώς άχρηστη αλλά υπάρχει κίνδυνος να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα θα λύσει.
Ποια είναι η λύση; Το κράτος πρέπει να θεσμοθετήσει μια διαδικασία μέσω της οποίας θα αποφασίζεται ποιος δεν μπορεί να πληρώσει για μια ελάχιστη κατανάλωση ρεύματος. Αυτή είναι και η μόνη “σημαία” (flag) που χρειάζεται στην βάση δεδομένων μετρητών του ΔΕΔΔΗΕ. Όλες οι υπόλοιπες που σχεδιάζονται (και οι σχετικές πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες) περισσεύουν*. Ποιος θα εφαρμόζει την διαδικασία αυτή; Ο προφανής εργολάβος είναι ο κρατικής ιδιοκτησίας διαχειριστής του δικτύου διανομής – ο ΔΕΔΔΗΕ. Υποβοηθούμενος από λειτουργούς της κοινωνικής πρόνοιας αλλά ίσως και φιλανθρωπικές οργανώσεις (και την εκκλησία ή εμπορικά επιμελητήρια;) κατά προτίμηση σε τοπικό επίπεδο (ενορία;). Οι λογαριασμοί των “ευάλωτων” καταναλωτών θα πληρώνονται από τον κρατικό προϋπολογισμό (ή φιλανθρωπικά ιδρύματα!) και δεν θα επιρρίπτονται στους λογαριασμούς των υπόλοιπων καταναλωτών.
Με την εφαρμογή της λύσης αυτής αχρηστεύεται και καταργείται ο θεσμός των Παρόχων καθολικής υπηρεσίας – τουλάχιστον στον βαθμό που αφορά κακοπληρωτές. Οι 200.000 “πελάτες” τους κατατάσσονται σε δυο κατηγορίες (“ευάλωτοι” και “απρόθυμοι”). Στους “απρόθυμους” απλώς κόβεται το ρεύμα. Ακόμα καλύτερα – αντί για διακοπή εγκαθίσταται μετρητής προπληρωμής. Αυτό – τίποτα άλλο.
*Το κόστος της υποδομής που θα στηθεί στον ΔΕΔΔΗΕ για την εφαρμογή των μέτρων που σχεδιάζονται πρέπει να επιβαρύνουν τους Παρόχους ρεύματος. Αν ο ΔΕΔΔΗΕ το απαιτήσει, ίσως αποφευχθεί και η υλοποίησή τους.
