Μπορεί σε πολλούς να ακούγεται περίεργο – ίσως εξωφρενικό. Αναμενόμενο, αφού οι οιμωγές για το ακριβό ρεύμα ακούγονται καθημερινά από τα μεγάφωνα των ΜΜΕ και των κοινωνικών δικτύων. Περίεργο, αλλά αληθινό – για όλους τους καταναλωτές και περισσότερο για αυτούς που είναι σε τιμολόγια (συνήθως σταθερής τιμής για 12μηνο) με υψηλό πάγιο. Αυτό γιατί η οριακή τιμή του ρεύματος δηλαδή η δαπάνη για μια πρόσθετη κιλοβατώρα κατανάλωσης έχει μειωθεί τον τελευταίο χρόνο δραματικά.
Αυτό οφείλεται κυρίως σε δύο πρόσφατες αλλαγές. Μία την έκανε το κράτος και την δεύτερη η αγορά. Το κράτος “παγιοποίησε” την χρέωση των δικτύων διανομής και οι Πάροχοι προσφέρουν σταθερά τιμολόγια με υψηλά πάγια στις ανταγωνιστικές χρεώσεις. Οι “παγιοποιήσεις” αυτές, για έναν μέσο καταναλωτή με τριφασική παροχή (25KVA) σημαίνουν ότι πριν καταναλώσει την πρώτη του κιλοβατώρα πληρώνει 150+120= 270 ευρώ τον χρόνο (συν ΦΠΑ 6%). Αφού πληρώσει τα 270 αυτά ευρώ, κάθε κιλοβατώρα που καταναλώνει στοιχίζει περίπου 15 λεπτά (σε σταθερό τιμολόγιο). Τα 10 λεπτά για το ογκομετρικό/μεταβλητό (ανά κιλοβατώρα) ανταγωνιστικό μέρος και τα 5 για το μεταβλητό μέρος των ρυθμιζόμενων χρεώσεων. Αυτά τα 15 λεπτά είναι το 60% περίπου της μέσης τιμής που υπολογίζεται σε 24 λεπτά από τον Δείκτη Τιμών του allazorevma.gr.
Συνεπώς όταν ο καταναλωτής προσπαθεί να αποφασίσει το ύψος της κατανάλωσής του, αυτό που (θα πρέπει ορθολογικά να) τον ενδιαφέρει είναι τα 15 λεπτά και όχι τα 24. Γιατί τα 9 από τα 24 τα έχει πληρώσει ήδη. Είναι “χυμένο γάλα”- δεν έχουν καμία σχέση με την κατανάλωση. Αυτό, θεωρητικά τουλάχιστον, έχει συνέπειες:
- Βραχυπρόθεσμα δίνει κίνητρο στον καταναλωτή να καταναλώσει περισσότερο ρεύμα. Για παράδειγμα να λειτουργήσει περισσότερο το κλιματιστικό το καλοκαίρι ή την θέρμανση με ρεύμα τον χειμώνα (με την ευκαιρία ελαχιστοποιεί την ελκυστικότητα των “ζωνικών τιμολογίων¨).
- Μακροπρόθεσμα δίνει κίνητρο για επενδυτικές αποφάσεις με τις οποίες υποκαθιστά την κατανάλωση άλλου είδους ενέργειας με ηλεκτρικό ρεύμα (π.χ. ηλεκτρικό αυτοκίνητο, αντλία θερμότητας). Από την άλλη μεριά είναι αναπόφευκτα αντικίνητρο για κάθε είδους αυτοπαραγωγή – πχ φωτοβολταικά αλλά και για επενδύσεις σε εξοικονόμηση ενέργειας – για παράδειγμα εγκατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα ή αλλαγή ψυγείου.
Η “παγιοποίηση” της τιμής του ρεύματος έγινε με ηρωικό, φιλόδοξο και δραστικό τρόπο στην χώρα σε σχέση με άλλες χώρες – η Ελλάδα ίσως είναι πρωτοπόρος πλέον στην παγιοποίηση των τιμολογίων ρεύματος στην ΕΕ. Αρκεί κανείς να παρατηρήσει ότι η οριακή τιμή των 10 λεπτών στα σταθερά τιμολόγια υπολείπεται κατά 10% της μέσης οριακής τιμής της χονδρικής του ρεύματος τους τελευταίους 12 μήνες. Επίσης ότι το 90% της χρέωσης δικτύου είναι πλέον πάγια – σε πλήρη αντιστροφή της ιστορικής σχέσης στην οποία το ποσοστό ήταν στο 10%.
Γιατί έγιναν όλα αυτά; Πως το επέτρεψαν οι πολιτικοί ενώ γνώριζαν (ή έπρεπε να γνωρίζουν) ότι η σημαντική αυτή μεταρρύθμιση, εκτός του ότι αποθαρρύνει την πολυπόθητη εξοικονόμηση ενέργειας, είναι έντονα αντίστροφα αναδιανεμητική; Δηλαδή ότι αυξάνει την τιμή για τους μικρούς καταναλωτές ενώ την μειώνει για τους μεγαλύτερους; Δεδομένου ότι αυξάνει δραματικά το κόστος πρόσβασης στο αγαθό έναντι σταθερού κόστους της κατανάλωσης. Είναι αυτή πρακτική που αντιστοιχεί σε “δημόσιο”, “κοινωνικό” αγαθό – όπως συχνά το αναγορεύουν οι πολιτικοί;.
Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τους πρακτικούς λόγους (συμφέροντα, δύναμη στην αγορά ή στην πολιτική κλπ.) που εξηγούν την δραστική αλλαγή της δομής των τιμολογίων (η οποία ειρήσθω εν παρόδω έχει αγνοηθεί εντελώς από τους Λειτουργούς του Τύπου). Μπορούμε όμως να υποθέσουμε την θεωρητική της βάση. Η οποία είναι ότι η επίτευξη του Net Zero προϋποθέτει τον εξηλεκτρισμό των πάντων. Συνεπώς η οριακή τιμή του ρεύματος, η οποία αποτελεί το κριτήριο για τις καταναλωτικές και επενδυτικές αποφάσεις των πολιτών πρέπει να αντανακλά το μεταβλητό – οριακό κόστος της παραγωγής της και όχι το πλήρες (με την ελπίδα ότι αυτό θα ωφελήσει και τις ΑΠΕ που έχουν σχεδόν μηδενικό οριακό κόστος παραγωγής). Και για να λέμε και του στραβού το δίκιο, η παραδοσιακή δομή των τιμολογίων (και όχι μόνο στην Ελλάδα) υποτιμούσε το σταθερό κόστος γιατί αυτό συνέφερε τόσο τους παραγωγούς όσο και τους πολιτικούς που τους “ρύθμιζαν”. Σε περιόδους έντονης αύξησης της ζήτησης ρεύματος, (στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα), τα αυξημένα έσοδα των παραγωγών λόγω της ογκομετρικής χρέωσης, δεδομένου του ότι το κόστος τους ήταν πρακτικά σταθερό (τυπικά σε ποσοστό 80%) πήγαιναν κατευθείαν στα κέρδη.
Όλα αυτά είναι σπουδαία και ίσως γι’ αυτό τηρείται από όλους τους δημοσιολογούντες (αλλά περιέργως και την αντιπολίτευση) σιωπή του τάφου. Τα πράγματα περιπλέκονται από αποφάσεις του υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζοντα Παρόχου ο οποίος πρόσφατα αποφάσισε όχι μόνο να μην καταργήσει τα κλιμάκια χρέωσης αλλά και να κατεβάσει το όριο χρέωσης της υψηλότερης ζώνης για τους οικιακούς καταναλωτές στο ειδικό τιμολόγιο. Δηλαδή αύξησε στην πράξη την οριακή τιμή για την πλειοψηφία των πελατών της*. Από την άλλη μεριά το κράτος επιδοτεί δαπάνες εξοικονόμησης ενέργειας των οποίων η ελκυστικότητα μειώνεται λόγω της νέας δομής των τιμολογίων. Μήπως στο νεοελληνικό κράτος η δεξιά δεν γνωρίζει τι ποιεί η αριστερά της; Ή μήπως το ιδιωτικό συμφέρον υπερτερεί μερικές φορές του δημόσιου; Αξίζει να το δούμε! Αναμένουμε επίσης τις μελέτες “πανεπιστημιακών” σχετικά με την επίδραση της σημαντικής μείωσης της οριακής τιμής του ρεύματος στην ζήτηση. Μήπως ισοφαρίσουμε το “αυτογκόλ” της αλλαγής του ωραρίου των ζωνικών τιμολογίων.
*Να προσθέσουμε την παράλογη και απότομη κλιμάκωση των χρεώσεων ΥΚΩ που έχει την δυνατότητα να εξουδετερώσει το πλεονέκτημα της χαμηλής οριακή τιμής – ακόμα και σε τετράμηνα που η κατανάλωση περνά την κλίμακα μόνο για ένα μήνα. Αλλά αυτή είναι παλιά αμαρτία.
Πηγή: Αθανάσιος Γκίκας smart energy blog
