Ο γράφων υποστηρίζει εδώ και χρόνια την άποψη ότι η βέλτιστη πολιτική για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι η επιβολή ενός Φόρου Άνθρακα στην κατανάλωση όλων των προϊόντων και υπηρεσιών στον βαθμό που παράγονται με διαδικασίες που εκπέμπουν CO2. Ο φόρος αυτός, που είναι η πρώτη επιλογή της συντριπτικής πλειοψηφίας των οικονομολόγων, θα πρέπει να είναι στην ιδανική του εφαρμογή παγκόσμιος (ακόμα και στο ύψος του) και το σύνολο των εσόδων από αυτόν να επιστρέφονται στους πολίτες. Με την μορφή της μείωσης άλλων φόρων ή απλώς την πληρωμή περιοδικού ισόποσου επιδόματος σε κάθε οικογένεια. Και την ονομασία “Μέρισμα Άνθρακα”.
Λοιπόν αυτό που κάνει η ελληνική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης από τον Σεπτέμβριο του 2021 μοιάζει πολύ με ένα “Μέρισμα Άνθρακα”. Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση επιστρέφει με την μορφή επιδότησης στο ρεύμα το κόστος της αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών CO2 από τους παραγωγούς ρεύματος (το κόστος αυτό ισοδυναμεί προφανώς με φόρο). Αυτά είναι τα καλά νέα. Τα λιγότερο καλά νέα είναι ότι είναι μόνο ένα πρώτο βήμα προς την βέλτιστη πολιτική.
Το πρώτο πρόβλημα είναι ότι το “Μέρισμα” δίνεται στο ρεύμα με την μορφή επιδότησης της τιμής της κιλοβατώρας. Αυτό δημιουργεί δύο ανεπιθύμητες καταστάσεις. Μειώνει το κόστος της πρόσθετης κιλοβατώρας πράγμα που είναι αντίθετο με την προσπάθεια εξοικονόμησης αλλά και αποφυγής της κλιματικής αλλαγής. Επίσης είναι άδικο γιατί επιδοτεί με το ίδιο ποσοστό την δαπάνη άνισων εισοδημάτων (Ο περιορισμός της επιδότησης στις 300 κιλοβατώρες τον μήνα αρχικά και η μείωση της επιδότησης πάνω από τις 150 κιλοβατώρες από τον Ιανουάριο και μετά διορθώνουν κάπως τα πράγματα).
Το σημαντικότερο πρόβλημα (ή μάλλον η διαφορά από έναν ιδανικό Φόρο Άνθρακα) όμως είναι ότι η επιδότηση δίνεται μόνο στο ρεύμα. Ο Φόρος Άνθρακα στην θεωρητικά σωστή του εφαρμογή επιβάλλεται σε όλα τα αγαθά που παράγονται με “χρήση” CO2. Με τον περιορισμό στο ρεύμα, σημαντικοί τομείς της οικονομίας όπως για παράδειγμα οι μεταφορές, η θέρμανση κτιρίων και η αγροτική οικονομία μένουν έξω από την βάση εσόδων του Φόρου και οδηγούν σε υπερβολική επιβάρυνση της κατανάλωσης ενέργειας. Περιορίζει συνεπώς την δυνατότητα των καταναλωτών να βελτιστοποιήσουν τις επιλογές τους σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις τους. Στην σωστή του εφαρμογή ο Φόρος επιβάλλεται γενικά στην “κατανάλωση” CO2 και επιστρέφεται με την μορφή γενικής επιδότησης ή καλύτερα “μερίσματος”.
Ένα πρόσθετο πρόβλημα της παρούσας κατάστασης είναι ότι το ποσό που πρέπει να εισπραχθεί μέσω του Φόρου Άνθρακα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλο ώστε να καλυφθεί και η επιδότηση των ΑΠΕ. Σε ένα ιδανικό Φόρο Άνθρακα οι επιδοτήσεις αυτές πρέπει να είναι μηδενικές. Πράγμα που δεν πρέπει να είναι πρόβλημα αν είναι αληθής η άποψη πολλών πνευματικών ανθρώπων και πολιτικών ότι οι ΑΠΕ είναι πλέον ο φθηνότερος τρόπος παραγωγής ρεύματος (ένα πρόσθετο πλεονέκτημα του Φόρου Άνθρακα είναι ότι απλοποιεί πολύ την λειτουργία του κράτους. Καταργεί την ανάγκη για προγράμματα όπως το “εξοικονομώ” και την επιδότηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων)
Ο Φόρος Άνθρακα για να είναι αποτελεσματικός θα πρέπει να είναι παγκόσμιος. Η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει κάτι γι’ αυτό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση όμως έχει ήδη προγραμματίσει να επιβάλει ένα “Διορθωτικό” φόρο στις εισαγωγές από τρίτες χώρες με βάση την “περιεκτικότητα” των προϊόντων σε χρήση CO2 για την παραγωγή τους. Το Cross Border Adjustment θα αφορά ορισμένους μόνο ενεργοβόρους κλάδους στην αρχή αλλά είναι προς την σωστή κατεύθυνση της “παγκοσμιοποίησης” του Φόρου.
Δεν είναι μόνο η ΕΕ που έχει αρχίσει να κατευθύνεται προς τον Φόρο Άνθρακα. Η Γερμανική κυβέρνηση τον επέβαλε ήδη στις μεταφορές και την θέρμανση καταργώντας παράλληλα την επιδότηση των ΑΠΕ μέσω των λογαριασμών (απόφαση που την επιτάχυναν πρόσφατα κατά ένα χρόνο). Η διανομή Μερίσματος Άνθρακα όμως δεν έχει γίνει ακόμα πράξη ούτε στην ΕΕ ούτε στις ΗΠΑ. Η κρίση όμως που περνάμε ειδικά στην Ευρώπη φανέρωσε το πρόβλημα. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θα κοστίσει πολύ και οι πολιτικοί δεν ήταν πρόθυμοι μέχρι σήμερα να ενημερώσουν τους ψηφοφόρους τους σχετικά. Αντέδρασαν με παροχές και επιδοτήσεις. Δεν είναι προς θάνατον. Μια όμως που βρέθηκαν στην ανάγκη ας το κάνουν σωστά.
