Το κείμενο που ακολουθεί είναι δημιούργημα της φαντασίας του γράφοντος. Η σύνταξή του προκλήθηκε από απελπισία και ντροπή. Διαβάζοντας το έγγραφο που εστάλη στην κυρία Φον Ντερ Λαιεν για τα θέματα της ενέργειας και φέρει τη υπογραφή του πολιτικού εκπροσώπου της χώρας της οποίας ο γράφων είναι ευπειθής υπήκοος.
Αγαπητέ Κυριάκο,
Ευχαριστώ για την επιστολή σου σχετικά με την ενέργεια. Προτάσεις και ιδέες είναι πάντα ευπρόσδεκτες ακόμα και αν προέρχονται από φτωχές χώρες-μέλη, με αγορές ενέργειας αμελητέες στο σύνολο της ΕΕ. Άλλωστε είναι γνωστό ότι, ειδικά η Ελλάδα, είναι η χώρα μέλος με τον υψηλότερο δείκτη εξυπνάδας κατά κεφαλή – ειδικά όσον αφορά τους κυβερνήτες και τους “πανεπιστημιακούς” της. Να λοιπόν η απάντησή μου στα θέματα που θέτεις.
Συμφωνώ ότι οι τιμές της ενέργειας στην ΕΕ είναι υψηλές. Επικεντρώνεις την προσοχή σου στο ρεύμα και ειδικά στις χονδρικές τιμές. Δυο παρατηρήσεις: Γιατί δεν αναφέρεσαι στις τιμές λιανικής που αφορούν περισσότερο τους καταναλωτές – πελάτες μας; Επίσης όταν μιλάμε για υψηλές τιμές καλό είναι να δίνουμε και το μέτρο σύγκρισης: Υψηλές σε σχέση με ποιους; Τις ΗΠΑ; την Κίνα; την Αφρική; Αν δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης και αξιολόγηση των επιπτώσεων των διαφορών, οι προτάσεις δεν έχουν ισχυρή τεκμηρίωση.
Ας δούμε λοιπόν τις τιμές χονδρικής του ρεύματος. Συνδέεις τις τιμές του φυσικού αερίου με την τιμή του ρεύματος. Να σου θυμίσω ότι η επίπτωση της αύξησης της τιμής του αερίου στην χονδρική είναι συγκρίσιμη με την επίπτωση της τιμής των δικαιωμάτων εκπομπών CO2. Μπορεί το αέριο να έχει σχεδόν τριπλάσια τιμή σήμερα (46) από ότι το 2020 (16) αλλά η τιμή των δικαιωμάτων είναι πενταπλάσια, στα 78 όταν το 2020 ήταν στα 15 ευρώ τον τόνο. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση της χονδρικής τιμής του ρεύματος, στον βαθμό που καθορίζεται από την οριακή τιμή των σταθμών φυσικού αερίου, οφείλεται κατά 1/3 στην τιμή των δικαιωμάτων και 2/3 στην τιμή του αερίου. Την τιμή των δικαιωμάτων μπορούμε ίσως να την πειράξουμε. Μήπως να την χαμηλώσουμε λίγο – την ελέγχουμε όπως ξέρεις – δεν πιστεύω όμως να θέλεις να βάλουμε σε κίνδυνο το Net Zero;* Η αλήθεια πάντως είναι ότι, όπως ξέρεις οι Αμερικάνοι οι Κινέζοι και οι Ινδοί δεν βάζουν τόσο φιλόδοξους στόχους.
Αλλά ας μείνουμε στο φυσικό αέριο. Πράγματι η τιμή του στην Ευρώπη είναι τέσσερεις φορές η τιμή στις ΗΠΑ. Δεν είναι όμως μόνο η διαφορά στην τιμή. Οι διακυμάνσεις της τιμής στην Ευρώπη, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, είναι πραγματικά τρομακτικές. Χρειάζεται μια ανάλυση της χαώδους αυτής διαφοράς πριν προχωρήσουμε σε δράση. Ελπίζω να μη πιστεύεις αυτά που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο, ότι δηλαδή η διαφορά οφείλεται στους σπεκουλαδόρους των αγορών και στους εφοπλιστές που κερδοσκοπούν μεταφέροντας το αέριο. Έχεις κάποια ιδέα σχετικά με τις αιτίες αυτής της διαφοράς; Θα χαρώ να την ακούσω.
Πάντως ομολογώ ότι μια από τις φράσεις σου με βρίσκει αντίθετη. Γράφεις: …”η ενεργειακή μας κατάσταση παραμένει επισφαλής, παρά την πρόοδο που έχουμε σημειώσει όσον αφορά στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας”… Ίσως είναι ορθογραφικό λάθος. Ήθελες σίγουρα να πεις “εξ αιτίας της προόδου” και όχι “παρά την πρόοδο” – που είναι και η πραγματικότητα. Συγχωρεμένος.
Με την ευκαιρία να μου λύσεις και μια απορία. Μου λένε ότι η Ελλάδα παράγει το 40% του ρεύματος με φυσικό αέριο ενώ η Γερμανία το 12%. Γιατί τόσο μεγάλη διαφορά; Μου λένε μάλιστα ότι το ποσοστό αυτό έχει μείνει σταθερό εδώ και χρόνια – ακόμα και την περίοδο της κρίσης όταν το αέριο είχε φθάσει τα 300 ευρώ την μεγαβατώρα. Θα μου πεις ότι – αντίθετα – εσύ αντιγράφεις τους Γερμανούς. Αυτοί έκλεισαν τα πυρηνικά εσύ τα λιγνιτικά. Σε πληροφορώ ότι οι Γερμανοί το έχουν μετανιώσει γιατί κάτι τέτοια έχουν δώσει στο AfD ένα πρόσθετο 10% στις δημοσκοπήσεις.
Σχετικά τώρα με τις τιμές στην λιανική. Καταλαβαίνω ότι η Ελλάδα δεν είναι μακριά από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αλλά η συμμετοχή της χονδρικής στην λιανική τιμή που πληρώνει ο καταναλωτής δεν είναι μεγαλύτερη από το 35%. Είμαι σίγουρη ότι έχεις πάρει όλα τα μέτρα που απαιτούνται για να κρατήσεις υπό έλεγχο τους συντελεστές κόστους που είναι ρυθμιζόμενοι. Για παράδειγμα, όπως ίσως γνωρίζεις, οι Γερμανοί κατήργησαν το ΕΤΜΕΑΡ. Χωρίς να θέλω να επέμβω στα εσωτερικά σου – εσύ στην Ελλάδα το σκέφτεσαι καθόλου; Υπενθυμίζω “Συν Ούρσουλα και Χείρα Κίνει”.
Πάμε τώρα στις προτάσεις σου. Στην πρώτη από αυτές, που αφορά το ρεύμα, μας προτείνεις – βραχυπρόθεσμα – να μαζευτούμε πέντε – έξη να κάνουμε μια τριμελή επιτροπή (ομάδα εργασίας) για να σχεδιάσουμε πως θα εφαρμόσουμε στην πράξη το Μοντέλο – Στόχο. Που έχει στόχο να εξισώνει όσο είναι τεχνικά δυνατό την τιμή του αγαθού σε όλη την “Ενιαία Αγορά” ηλεκτρισμού. Καταγράφουμε με σεβασμό και προσοχή την πρότασή σου αλλά να σε ενημερώσω ότι δεν φέρνεις “κουκουβάγια στις Βρυξέλες”. Το πρόβλημα μας βασανίζει εδώ και χρόνια – από τότε που θεσπίσαμε το target model. Επιτροπές (ομάδες εργασίας) να χορτάσει το μάτι σου. Μια ακόμα δεν θα κάνει πάντως κακό (έχεις κανένα “πανεπιστημιακό” να βολέψουμε; Κανένα πρόβλημα)
Μακροπρόθεσμα προτείνεις να “σκεφτούμε διαφορετικά για τα δίκτυα”. Να μην “βασιζόμαστε υπερβολικά στα συμφέροντα κάθε χώρας και στις προτεραιότητες των διαχειριστών δικτύων“. Πολύ καλή σκέψη. Θα μου επιτρέψεις όμως να σου θυμίσω την λαϊκή ελληνική παροιμία “δάσκαλε που δίδασκες και λόγο δεν εκράτεις”. Εσύ που αφήνεις τον διαχειριστή σου να επενδύει με πρώτη προτεραιότητα σε υποβρύχια καλώδια για Κρήτη και Κύπρο και αδιαφορείς για την διασύνδεση της χώρας σου με την υπόλοιπη Ευρώπη; Το ξέρεις ότι στην ΕΕ έχουμε στόχους για την χωρητικότητα των διασυνδέσεων (εδώ και χρόνια αφού είναι προ απαιτούμενες για την λειτουργία του target model) και ότι η χώρα σου είναι από τις πιο καθυστερημένες; Με την ευκαιρία μαθαίνω ότι κάποιος κινέζος έχει ποσοστό στον Διαχειριστή σου. Είσαι σίγουρος ότι αυτό υπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας σου και της Ευρώπης συνολικά; Σου θυμίζω ότι οι Γερμανοί απαγόρευσαν συμμετοχή κινέζων στον δικό τους διαχειριστή για λόγους εθνικής ασφάλειας. Πάντως κατανοώ απόλυτα την πρότασή σου ότι “χρειαζόμαστε έναν μηχανισμό για την αποζημίωση χωρών που υλοποιούν επενδύσεις οι οποίες ωφελούν σε υπέρμετρο βαθμό το ευρωπαϊκό δίκτυο“. Υποθέτω ότι έχεις κατά νου συγκεκριμένα έργα και ποσό χρημάτων. Να το δούμε – κάτι θα κάνουμε.
Σχετικά με τη ασφάλεια τροφοδοσίας με φυσικό αέριο. Προτείνεις να “ρυθμίσουμε καλύτερα τις χρηματιστηριακές αγορές“. Δεν ξέρω πως το βλέπεις. Ίσως έχεις τέτοια εμπειρία από την χώρα σου. Στην Ευρώπη όμως (και γενικά στην Δύση) θεωρούμε ότι είναι ανώφελο και επικίνδυνο το παιχνίδι “πειράζουμε τις αγορές”. Θα σε παρακαλούσα να εξειδικεύσεις την πρότασή σου. Πως ακριβώς θα ρυθμιστούν “καλύτερα” οι χρηματιστηριακές αγορές; (Αυτή για την οποία μπορούμε να κάνουμε κάτι, όπως είπα παραπάνω, είναι ή αγορά δικαιωμάτων – έχουμε σχετική εμπειρία – αλλά στο αέριο;). Όσο για την πρότασή σου να “παρακολουθούμε στενά τις αγορές” σε έχω ήδη καλύψει. Έδωσα εντολή να εμφανίζονται σε πραγματικό χρόνο οι τιμές (spot και προθεσμιακές) του φυσικού αερίου στην οθόνη του υπολογιστή του γραφείου μου και στο κινητό μου. Μπορείς αυτό να το υποσχεθείς στον Ελληνικό λαό.
Στην επόμενη πρότασή σου σε χάνω λίγο. Προτείνεις να “δώσουμε στις ευρωπαϊκές εταιρείες δύναμη να επενδύσουν σε έργα και υποδομές φυσικού αερίου και να υπογράψουν συμβάσεις που εγγυώνται την ευρωπαϊκή πρόσβαση σε παγκόσμιες προμήθειες”. Όταν λες “δύναμη” εννοείς να τις επιδοτήσουμε; Αυτό το καταλαβαίνω. Αλλά να υπογράψουν συμβάσεις που εγγυώνται ευρωπαϊκή πρόσβαση; Τι ακριβώς εννοείς; Να εγγυώνται από ποιόν; Και όταν λες παγκόσμιες περιλαμβάνεται και η Ρωσία;
Η τρίτη σου πρόταση μου δημιούργησε – περισσότερο από τις δυο πρώτες – σύγχυση και πολλές ανησυχίες. Ξεκινάς με την παρουσίαση του φόβητρου της “υπερρύθμισης”. Αυτό, ομολογώ ότι μου ακούστηκε κάπως Τραμπικό. Γράφεις: “Ας συμφωνήσουμε σε έναν κεντρικό αριθμό για τη μείωση των εκπομπών και στη συνέχεια ας αφήσουμε τα κράτη μέλη να επιλέξουν τη δική τους πορεία“. Κατ’ αρχάς συμφωνία για “κεντρικό αριθμό” έχουμε – λέγεται Net Zero – το ξέχασες; Δεν πιστεύω να προτείνεις να καταργήσουμε το EUTS και να το αντικαταστήσουμε με φόρο άνθρακα – κάθε χώρα-μέλος τον δικό της; Και να ξεχάσουμε την μέτρηση των εκπομπών σε γεωγραφική βάση; Και να επιταχύνουμε και διευρύνουμε τον μηχανισμό της αντιστάθμισης άνθρακα στις εισαγωγές;
Αλλά όταν μιλάς για ανεξάρτητες επιλογές από τις χώρες μέλη τι ακριβώς εννοείς; Ότι θα μπορούσαν (για παράδειγμα) κάποιες χώρες να μην θέσουν παράλληλα με τον “κεντρικό αριθμό” στόχους για τις ΑΠΕ, την αποθήκευση και την εξοικονόμηση ενέργειας μαζί με τις σχετικές επιδοτήσεις; Αυτά τα λένε οι νεοφιλελεύθεροι ακροδεξιοί. Ανησυχώ, σε παρακαλώ πες μου τι ακριβώς έχεις στο μυαλό σου γιατί στην ακριβώς επόμενη παράγραφο το τερματίζεις.
Εξακολουθώντας να χρησιμοποιείς νεοφιλελεύθερη ακροδεξιά ρητορική γράφεις ότι πρέπει να εφαρμόσουμε “τις αρχές της άτεγκτης ουδετερότητας ως προς τις διαφορετικές τεχνολογίες και της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας”. Κυριάκο μου, δεν ξέρω αν το καταλαβαίνεις, αλλά αν εφαρμόζαμε αυτές τις αρχές δεν θα είχε εγκατασταθεί ούτε ένα κιλοβάτ ΑΠΕ σε όλη την Ευρώπη. Ίσως εννοείς ότι έφθασε ο καιρός να σταματήσουμε ή τουλάχιστον να ελέγξουμε καλύτερα αυτή την τρέλα. Αν είναι έτσι πάρε εσύ την πρωτοβουλία να ενημερώσεις τους Λαθρεμπόρους και Βαπτιστές που αναθρέψαμε εμείς οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης τόσα χρόνια τώρα.
Αγαπητέ Κυριάκο, χάρηκα για το γράμμα σου – δεν παίρνω συχνά τέτοια γράμματα από πρωθυπουργούς χωρών-μελών. Βέβαια τι ακριβώς σε έπιασε να μου γράψεις εσύ το ξέρεις καλύτερα αλλά αν πρόκειται για τα χρηματάκια κάτι θα μπορέσουμε να κάνουμε, αν και ξέρεις ότι τελευταία έχω κάποιες δυσκολίες (δεν χρειάζονται πάντως μακρόσυρτες επιστολές γι’ αυτό – τα λέμε και στο τηλέφωνο). Στο μεταξύ ενημέρωσε σε παρακαλώ τον ελληνικό λαό ότι πήρα το μήνυμα και θα ενεργήσω άμεσα**.
Δική σου,
σε φιλώ
Ursula
Για την πιστή αντιγραφή
Αθανάσιος Γκίκας
* Δεν θα ήταν κακή ιδέα να αναθέσεις σε κάποιους από τους τετραπέρατους πανεπιστημιακούς σου (τουλάχιστον δύο, οι οποίοι καλό θα είναι να διαφωνούν ex ante μεταξύ τους) να υπολογίσουν σε ποιο ύψος θα πρέπει να είναι η τιμή των αδειών ώστε να αντικατοπτρίζουν επαρκώς το κοινωνικό κόστος των εκπομπών CO2.
** Ένα πουλάκι μου μετέφερε ότι ένας υπουργός σου (Σκυλακάκης ή κάτι τέτοιο) παραπονιέται δημοσίως ότι η ΕΕ δεν υπολογίζει το κόστος της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Μάζεψέ τον σε παρακαλώ (αν και φαίνεται ότι κανείς δεν του δίνει σημασία). Τέτοια πράγματα συζητιούνται μεταξύ μας – και όπως σωστά έκανες εσύ, δεν μπαίνουν ποτέ σε επιστολές – ακόμα και σε αυτές που κανείς δεν θα διαβάσει.
Πηγή: Αθανάσιος Γκίκας smart energy blog
