Η αγορά Ρεύματος έχει απελευθερωθεί από το 2001. Οι ανάλγητες ελληνικές κυβερνήσεις υπακούοντας στις οδηγίες της (ακόμα πιο ανάλγητης) Ευρωπαϊκής Ένωσης, άφησαν το ρεύμα στους κερδοσκόπους επιβαρύνοντας τον λαό με τα αμύθητα κέρδη τους. Αυτό είναι ένα συναρπαστικό αφήγημα. Τυχαίνει επίσης να μην ανταποκρίνεται στην αλήθεια – τουλάχιστον σε ποσοστό πάνω από 70%- όπως φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί*. Η τιμή καθορίζεται από τους πολιτικούς (κάθε βαθμίδος) ή πιο σωστά μέσω πολιτικής και όχι αγοραίας διαδικασίας.
Η επιλογή της πολιτικής διαδικασίας έναντι των ελεύθερων (αγοραίων) συναλλαγών δεν είναι κατ’ ανάγκη κατακριτέα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα είναι η μόνη ορθολογική επιλογή. Οι καταναλωτές όμως πρέπει να γνωρίζουν ότι με την επιλογή αυτή ο μόνος τρόπος να επέμβουν στην διαμόρφωση των τιμών του ρεύματος είναι η ψήφος τους (ή η άσκηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων γενικότερα). Το ρεύμα ακριβαίνει (ή σπανιότερα φτηναίνει) γιατί οι πολιτικοί λαμβάνουν τις αποφάσεις και όχι η “αγορά”. Ορισμένες παρατηρήσεις που νομίζουμε ότι είναι ενδιαφέρουσες με βάση τον Πίνακα:
Είναι κατ’ αρχάς εξόφθαλμη η τεράστια συμμετοχή των χρεώσεων των Δήμων στον λογαριασμό**. Σχεδόν 40% της τιμής της κιλοβατώρας οφείλεται σε χρεώσεις αλλότριες προς το ρεύμα – Δήμους και ΕΡΤ. Η συμπερίληψη των χρεώσεων αυτών στους λογαριασμούς του ρεύματος είναι ελληνική ιδιορρυθμία. Δεν γνωρίζουμε Έλληνα πολιτικό που θεώρησε ότι η πρακτική αυτή αξίζει έστω σχολιασμό. Δεδομένου ότι οι χρεώσεις αυτές είναι όχι μόνο άσχετες με το ρεύμα. Είναι συγχρόνως πάγιες – δηλαδή αντίστροφα αναδιανεμητικές. Επιβαρύνουν την τιμή των φτωχότερων.
Το να βλέπει κανείς την “μεγάλη” εικόνα (όπως στον Πίνακα παρακάτω) είναι χρήσιμο γιατί (εκτός των άλλων) παρατηρεί ότι η χρέωση για την ΕΡΤ είναι υψηλότερη από αυτή για τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (ΥΚΩ). Η ΕΡΤ μας κοστίζει παραπάνω από την επιδότηση του ρεύματος στα νησιά μας. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η συμπερίληψη των χρεώσεων αυτών στους λογαριασμούς ρεύματος αμβλύνει τις εντυπώσεις των καταναλωτών και μειώνει το κίνητρό τους να εστιάσουν στην πηγή και την αιτία της ακρίβειας (“Είναι ο Δήμαρχος ηλίθιε!”).
Αν αγνοήσει κανείς τις αλλότριες χρεώσεις και επικεντρώσει την προσοχή του στο ρεύμα, βλέπει ότι το 60% της τιμής καθορίζεται και ελέγχεται από διαδικασίες πολιτικού χαρακτήρα. Προφανώς αυτό ισχύει για το 100% των ρυθμιζόμενων χρεώσεων (περιλαμβάνουμε και τον ΦΠΑ σ’ αυτές). Ακόμα και για τις υποτιθέμενες ανταγωνιστικές χρεώσεις όμως, η πολιτική παίζει σημαντικό ρόλο***. Τα ποσοστά του Πίνακα είναι κατά την άποψή μας συντηρητικά σε σχέση με την πραγματικότητα. Αρκεί να ληφθεί υπόψη ότι δεν υφίσταται στην πράξη ανταγωνιστική αγορά στην λιανική. Η τιμή (και το μικτό περιθώριο) καθορίζονται από την υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζουσα επιχείρηση ηλεκτρισμού, την ΔΕΗ.
Χρησιμοποιώντας τον Πίνακα ως αναφορά, ο καταναλωτής μπορεί να κάνει ορισμένες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις.
Όταν ο Υπουργός δηλώνει ότι θα καταπολεμήσει τις ρευματοκλοπές, στην πράξη η γενναία του απόφαση (αν βέβαια υλοποιηθεί) θα αφορά ένα ποσό ενός-δυο ευρώ από τα 12 των απωλειών. Και αυτό αν η υπόθεση που κάνει σχετικά με την βαρύτητα του προβλήματος είναι ορθή (Η άποψη του γράφοντος είναι ότι η αιτία του προβλήματος είναι η διεσπαρμένη παραγωγή – αυτό σημαίνει ότι οι “τεχνικές απώλειες” θα μεγαλώνουν όσο περισσότερο διεισδύουν οι ΑΠΕ στο Δίκτυο).
Όταν οι πολιτικοί υπόσχονται ότι θα μειωθούν τα ΥΚΩ από την επένδυση στην υποβρύχια διασύνδεση της Κρήτης, αυτό θα αφορά μείωση ενός-δυο ευρώ με ταυτόχρονη ελαφριά αύξηση της χρέωσης του δικτύου μεταφοράς. Στην πραγματικότητα καμιά μείωση των ΥΚΩ δεν υπάρχει ούτε πρόκειται να υπάρξει στο προβλεπτό μέλλον – μάλλον αύξηση επίκειται. Με την ευκαιρία – αυτά τα 17 ευρώ την μεγαβατώρα για το ΕΤΜΕΑΡ καλύτερα να τα ξεχάσουμε γιατί πολύ σύντομα θα επανέλθουν στα 24 ευρώ την μεγαβατώρα – όπως ήταν το 2019.
Αντίθετα, οι πολιτικοί (και οι Λειτουργοί του Τύπου) υποβάθμισαν την υποχρέωσή τους να ενημερώσουν τους καταναλωτές για την θηριώδη αύξηση των χρεώσεων του δικτύου διανομής από 25 σε 43 ευρώ την μεγαβατώρα (ήδη από 1/5/23). Η οποία μάλιστα έγινε στο μεγαλύτερο μέρος της πάγια. Ένας μέσος καταναλωτής με 25 KVA συμφωνημένη ισχύ θα πληρώνει 150 ευρώ πριν καταναλώσει την πρώτη κιλοβατώρα της χρονιάς (έναντι 13 ευρώ πριν την 1/5/23). Η επίπτωση στην τιμή του ρεύματος της (μόνιμης) αυτής αύξησης των χρεώσεων δικτύου είναι μεγαλύτερη από αυτήν της (πρόσκαιρης) αύξησης που επιφέρει μια αύξηση της τάξεως του 40% στην διεθνή τιμή του φυσικού αερίου – τιμή η οποία παρακολουθείται με αγωνία σε καθημερινή βάση από του Τύπο λειτουργώντας ως άλλοθι των πολιτικών.
Ποιο είναι το συμπέρασμα από τα παραπάνω; Ο γράφων υποπτεύεται ότι είναι πολύ πιθανό το κόστος της διατήρησης της θεσμικής υποδομής (Ρυθμιστής, Χρηματιστήριο, Υπουργείο κλπ.) για να έχουμε μια αγορά ρεύματος σαν κι αυτή (και το μέγεθος της υποκρισίας) είναι μεγαλύτερο από την ωφέλεια για τους καταναλωτές. Ίσως λοιπόν θα πρέπει να ζητήσουμε από την ΕΕ μια εξαίρεση (δεν θα είναι η πρώτη). Ας ξαναγυρίσουμε στο κρατικό μονοπώλιο. Το οποίο πλέον θα ελέγχουν οι καταναλωτές μόνο με την ψήφο τους ως πολίτες (και τους ευχόμαστε καλή τύχη σ’ αυτό, γιατί θα ανακαλύψουν σύντομα ότι η πλέρια κρατικοποίηση στην πράξη θα καταλήξει σε πλέρια καλά κρυμένη ιδιωτικοποίηση!). Αυτή η πρόταση όμως έχει μεγάλη πιθανότητα να υιοθετηθεί από το σύνολο του πολιτικού φάσματος στην χώρα – από τους Σπαρτιάτες μέχρι τον Ανταρσία. Να φτάσουμε επιτέλους μια φορά στην πολυπόθητη διακομματική ομοφωνία.
*** Τα ποσοστά ελέγχου των ανταγωνιστικών χρεώσεων από το κράτος είναι συντηρητικές εκτιμήσεις του γράφοντος. Επισημαίνεται η εξαιρετικά αισιόδοξη υπόθεση του μηδενικού ελέγχου του κράτους στο μικτό περιθώριο των Παρόχων Στην διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου για πληρέστερη ανάλυση. Ευπρόσδεκτες οι παρατηρήσεις, οι αντιρρήσεις και οι υποδείξεις.
